Ένα έχω να σας πω: Την Πρωταπριλιά λέει ψέματα κι η …ζυγαριά! Αφού όλοι λένε ψέματα – είναι, δεν είναι Πρωταπριλιά – ας χαρούμε κι εμείς μια μέρα! Και μάλιστα με καλή δικαιολογία!
Παρ΄ό,τι όμως ο μήνας μπαίνει «παραπλανητικά», στην πραγματικότητα ως ανοιξιάτικος που είναι, αποτελεί την αφετηρία για ανανέωση, καινούργιες δραστηριότητες και αποφάσεις, που τώρα είναι ο καιρός να υλοποιηθούν. Το λέει και τ΄ όνομά του άλλωστε, αφού ο ελληνικός Απρίλης προέρχεται από τον λατινικό Aprillis και αυτός από το ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω»! Αποφασίστε λοιπόν εσείς, τι θα ανοίξει στη ζωή σας. Αναζωογόνηση, νέα εμφάνιση, νέες καλές συνήθειες, νέες προοπτικές.
Και βέβαια προετοιμασία για το Πάσχα, αφού ο Απρίλης είναι ο πασχαλιάτικος μήνας. Το λέει κι η παράδοση: Ήρθ’ ο Απρίλης με χαρά, με τα κόκκινα τ’ αυγά. Αλλά και Απρίλης – Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά!
Και φέρνει μαζί του μια μεγάλη γιορτή ακόμη, αυτήν του Αγίου Γεωργίου. Εξ ου και Αϊ-γιωργίτης, όπως τον έλεγαν παλιά. Γιατί η γιορτή του Αϊ-Γιώργη τον Απρίλη ήταν το χρονικό όριο για τους κτηνοτροφικούς πληθυσμούς, που τότε μετακινούνταν στα βουνά όπου περνούσαν όλο το θέρος ενώ τότε γίνονταν και όλες οι κτηνοτροφικές και γεωργικές συμβάσεις.
Και τα ψέματα; Γιατί ο Απρίλης φέρνει λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα;
Δύο είναι οι επικρατέστερες εκδοχές για την προέλευση του πρωταπριλιάτικου εθίμου. Και οι δύο ξένες: Στη Γαλλία του 16ου αιώνα πρώτη ημέρα του έτους ήταν η 1η Απριλίου. Όταν λοιπόν ο Κάρολος Θ΄ αποφάσισε το 1564 τη μετάθεσή της στην 1η Ιανουαρίου ώστε να συμβαδίζει και με τις άλλες χώρες, πολλοί ήταν αυτοί που δυσαρεστήθηκαν. Για να τους κοροϊδέψουν έτσι, όσοι είχαν αποδεχτεί την νέα ημερομηνία, τους έστελναν την 1η Απριλίου ψεύτικα δώρα και τους έλεγαν ψέματα! Ένα πείραγμα που σιγά σιγά έγινε συνήθεια και έθιμο.
Στην δεύτερη εκδοχή η αφετηρία του εθίμου βρίσκεται στους Κέλτες, που ξεκινούσαν το ψάρεμα την 1η Απριλίου. Ψάρια όμως δεν έπιαναν πάντα, αλλά πάντα έλεγαν ψεύτικες ιστορίες για τις αλιευτικές τους ικανότητες… Γι΄ αυτό και το πρωταπριλιάτικο ψέμα είναι για τους Γάλλους το poison d’avril, δηλαδή το ψάρι του Απρίλη.
Πάντως φαίνεται ότι η συνήθεια δεν ήταν άγνωστη και στην Ελλάδα, αν και με άλλη αφετηρία. Όπως λένε οι λαογράφοι «Το ψέμα της Πρωταπριλιάς ήταν στα παλιά χρόνια ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων, που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή». Μία προσπάθεια δηλαδή, εξασφάλισης της επιτυχίας «με βάση της αντίληψη ότι η ψευδολογία ξεγελά και εμποδίζει τις βλαπτικές δυνάμεις».
Εν τέλει όμως τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι τα μόνα αθώα.
Από την επομένη πάντως η …ζυγαριά θα λέει την αλήθεια!
